Ongarria substantzia naturala edo artifiziala da, eta laboreen hazkundea eta produktibitatea hobetzen duten elementu kimikoak ditu (nitrogenoa, fosforoa eta potasioa, esaterako).

Ongarri mineralak prozesu kimiko eta/edo industrialen bidez fabrikatutako ongarriak dira, edo karbonoa duten material organikoetatik ateratakoak. Ongarri kimikoak, ongarri artifizialak edo ongarri ez-organikoak ere esaten zaie.

Honako hauek dira:

- Ongarri mineral sinpleak, hala nola urea, amonio nitratoa eta sulfatoa.
- Ongarri mineral konplexuak, hala nola nitrogeno, fosforo eta potasio nahasketak.
- Kaltzio-zianamida bezalako ongarri mineral-organikoak.

Jatorri organikoko ongarriek –hala nola animalia-produktuek (adibidez, abereen simaurrak, odol lehorrak, apatxen eta hezurren irinak), landareen hondakinak edo giza jatorriko hondakinak (adibidez, araztegiko lohiak)– karbonoa eta jatorri biologiko hutseko mantenugaiak dituzte, eta fosilizatu edo formazio geologikoetan txertatzen den materiala baztertzen dute.

Ongarri organiko-mineral bat ongarri inorganiko eta ongarri organiko baten edo gehiagoren koformulazio bat da.

Lurzoruaren zuzenketak lurzoruen egoera kimikoa edo fisikoa aldatzeko gai diren konposizioak dira, nekazaritza-helburuetarako. Lurzoruaren azidotasuna zuzentzeko produktuei kareharrizko medeagarriak esaten zaie, eta oxidoak, hidroxidoak, karbonatoak edo kaltzio edo magnesio silikatoak dituzte.

Lurzoruen egokitzaileak (edo lurzoruen hobekitzaileak) ongarrien eta beste konposatu batzuen arteko nahasketak dira, batez ere egitura fisikoa, propietate kimikoak edo lurzoruen ura nekazaritzarako atxikitzeko ahalmena hobetzeko edo babesteko. Konposatu horiek, adibidez, ura, harea edo material buztintsuak atxikitzeko polimeroak dira.

Nekazaritza-azalera erabili ongarritua

2020ko Zentsuan ongarri mineralekin eta simaurrarekin ongarritutako nekazaritza-azalera ikertzen da. Honako hauek bereizten dira:

- Ongarri mineralekin ongarritutako NAE, guztira
- Simaurrarekin ongarritutako NAE, guztira

Nekazaritzako ustiategiak esportatutako eta inportatutako simaurra

Nekazaritzako ustiategitik kanpo garraiatutako (esportatutako) edo ustiategian sartutako (inportatutako) simaur-kopuru garbia aztertzen da.

Honako hauek bereizten dira:

- Ustiategiko simaur likidoaren esportazio garbia. Nekazaritzako ustiategiak inportatutako edo esportatutako simaur likidoaren metro kubikoak dira, ongarri gisa zuzenean erabiltzeko edo eraldaketa industrial baterako direnak, doan saldu, erosi edo trukatu ala ez. Energia ekoizteko erabilitako simaur likidoa ere sartzen da, gero nekazaritzan berrerabiliko dena.
- Ustiategiko simaur solidoaren esportazio garbia. Nekazaritzako ustiategiak inportatutako edo esportatutako simaur solidoaren tonak dira, ongarri gisa zuzenean erabiltzeko edo eraldaketa industrial baterako direnak, doan saldu, erosi edo trukatu ala ez. Energia ekoizteko erabili den simaur solidoa ere barne hartzen du, gero nekazaritzan berrerabiliko dena.

Nekazaritzako ustiategian erabiltzen diren ongarri organikoak eta simaurraz bestelako hondakinenak

Nekazaritzako ustiategiko laboreetan erabiltzen diren ongarri organikoen eta simaurraz bestelako hondakinen tonak aztertzen dira.

Ongarri berdea ez da horretan sartzen.

Gorotza aplikatzeko teknikak

Simaurra aplikatzeko teknikak garrantzitsuak dira amoniako-isuriak, berotegi-efektuko gasen emisioak eta nitrogenoaren lixibiazioa murrizteko.

Lurzorura sartzeko uneak eta erabilitako metodoak eragina dute isurketa-kopuruan.

Simaurra berehala sartzea esaten zaie gorotz solidoa edo minda berehala sartzea ahalbidetzen duten teknikei. Murrizketa eraginkorra izateko, sartzea ahalik eta azkarrena izan behar da. Horrek esan nahi du aplikatutako simaurra zuzenean sartzen dela simaurra edo lohiak nahasteko makina baten bidez, edo hedapen-makina berehala jarraitzen zaiola simaurra lurrean duen beste makina batekin (zizela edo disko-goldea).

Adituek ezarritako 4 orduko atalasea berehalako sartzea bereizteko gutxi gorabeherako denbora-mugatzat har daiteke.

Simaur solidoa etxeko animalien gorozkia da, “etzaleku lastodunekin edo gabe” eta batzuetan pixa-kopuru txikiak ere badituena.

Simaur likidoa edo minda etxeko animalien pixa da, eta batzuetan gorozki edota ur-kopuru txikiak izaten ditu.

Simaur erdi-likidoa etxeko animalien gorozki eta pixen nahasketa da, batzuetan ura edota "etzalekuko lastoen" kopuru txikia izaten duena.

Zabalkundea

Zabalkundea simaur solidoa, erdi-likidoa eta likidoa aplikatzeko erabil daiteke.

Aplikazio-tekniken artean daude kutxa-barreiagailuak, zisterna-bagoiak, mahukak eta irrigazio-sistemak. Zabalkundeak ahalik eta energia eta denbora gutxien eskatu behar du, eta horren emaitza aplikazio-eredu uniformea da. Hala ere, lurrazalean zabaltzeak atmosferara nitrogenoa isurtzea sustatzen du, eta zati organikoa poliki-poliki deskonposatzen da lurzoruaren gainazalean.

Ildoetan zabaltzea

Ildoetan, ongarria lurrean kontzentratutako geruza edo leku batean (ildoa) jartzen da, azaleraren azpitik 8-15 cm-ra normalean. Ildoetan ongarria haziarekin jar daiteke, haziaren azpian, edo bi junturekin.

Honela egin daiteke:

- Atzeko herrestadarra: simaur likidoa edo erdi-likidoa lurrean deskargatzen da, larrean edo landu daitekeen lurrean, mahuka malgu batzuen bidez. Hazten ari den labore bat errenkaden artean aplikatzea egingarria da.
- Atzeko zapata: normalean, simaur likidoa edo erdi-likidoa hodi zurrunen bidez deskargatzen da. Hodi horiek metalezko "zapatetan" amaitzen dira, lurraren gainazalean zehar mugitzeko, laborea bereiziz, esnea zuzenean lurraren azaleran eta laborearen doselaren azpian aplika dadin. Atzeko zapata-mota batzuk lurrean sakonera gutxiko zirrikitu bat mozteko diseinatuta daude, infiltrazioan laguntzeko.

Injekzioa

Injekzio-metodoak onuragarriak dira; izan ere, simaur likidoa lurzoruaren azaleraren azpian jartzen dute, eta lur aldapatsuetako azaleko jariatzea eta simaurraren amoniakoaren lurrunketa edozein lurzorutan ezabatzen dituzte. Usaina ere murrizten dute. Hala ere, injekzioak nabarmen areagotu dezake nitrogenoaren galera des-nitrifikazioagatik eta lurpeko uretara lixibiatzeagatik. Injekzio-ekipoa likidoen eta erdi-likidoen barreiagailuei gehitu dakieke.

Injekzio-mota hauek bereiz daitezke:

- Sakonera gutxiko zirrikituetan injektatzea (edo zirrikitu irekietan): simaur likidoa aplikatzea, sakonera gutxiko zirrikitu bertikaletan jarriz, normalean 50 mm-ko sakonera eta 25-30 cm-ko tartean, lurrean hortz edo disko batek moztuta. Larreetan gehiago erabiltzen dira.
- Zirrikitu sakonetan (edo zirrikitu itxietan) injektatzea: simaur likidoa edo erdi-likidoa (lohiak) aplikatzeko, zirrikitu sakon eta bertikaletan jartzen dira, normalean 150 mm inguruko sakoneran, eta lurrean ebakitzen dira bereziki diseinatutako arantzez; hortzek albo-hegalak dituzte, lurrean sakabanatzen laguntzeko; oro har, larre horiek fisikoki kaltetzeko arrisku handiagoa duten laborantza-lurretan erabiltzen dira.

Zabalkunde bidez simaurra aplikatzea

Simaurra lur-zati baten edo laboreen azaleran barreiatzen da, ildoetan edo injekzioetan zabaltzeko teknikarik erabili gabe.

Lau ordutan sartzea

Aplikatutako simaurra mekanikoki sartzen da lurzoruan zabalkundea egin eta lau orduko epean.

Lau ordu ostean sartzea

Aplikatutako simaurra mekanikoki sartzen da lurzoruan, lau eta hogeita lau ordu bitarteko epean.

Sartu gabe

Simaurra lurzorura sartu gabe aplikatzen bada, edo simaurra sartu ez bada, zabaldu eta hogeita lau orduko epean.

Simaurra ildoetan sakabanatzea

Simaur likidoa aplikatzen da simaurrik gabeko ildo paraleloetan, zisterna baten muturrean finkatutako gailu bat (barreiagailua ildoetan) edo simaur likidoa lurrean deskargatzeko traktore bat erabiliz.

Bi teknika erabil daitezke simaurra zabaltzeko:

Atzeko herrestadarra
Atzeko zapata

Simaurra injekzio bidez aplikatzea

Simaur likidoa aplikatzen da, eta lurrean egindako zirrikituetan sartzen da, injektore-motaren arabera aldatzen den sakoneran.

Zirrikituen sakoneraren arabera, bi injekzio-mota bereizten dira:

Sakonera txikiko zirrikituak (zirrikitu irekiak), normalean 50 mm-ko sakonerakoak, aplikazioaren ondoren irekita edo itxita uzten diren kontuan hartu gabe.

Zirrikitu sakonak (zirrikitu itxiak), normalean 150 mm-ko sakonerakoak, aplikazioaren ondoren ixten direnak.

Simaurra biltegiratzeko instalazioak eta edukiera

Biltegiratzeko instalazioak kutsatzaileak isurtzeko iturri potentzial bat dira.

Simaurra biltegiratzea oso garrantzitsua da amoniako isuriak murrizteko, baina baita oxido nitroso eta metanoaren isurketetarako, lixibiaziorako eta nitratoaren eta fosforoaren iheserako ere.

Kasu batzuetan, biltegiratze-instalazioak ere tratamendu-sistemen parte dira (adibidez, digestore anaerobikoen hutsuneak).

Isuriak murriztea lor daiteke, estalki egokia erabiliz.

Biltegiratzeko moduak

- Simaurra pilotan, konfinatu gabeko multzotan edo eremu konfinatu ireki batean biltegiratzea, normalean hainbat hilabetez.
- Simaurra konpost-multzoetan, konfinatuta, aireztatuta edo modu mistoetan biltegiratzea.
- Animalien bizilekuren azpiko hobietan biltegiratzea simaurra, ur gutxi gehituta edo ur erantsirik gabe, normalean burdin-hesiz inguratutako lurzoru baten azpian, ukuilu itxiko instalazio batean, normalean urtebete baino gutxiagoz.
- Etzaleku lodia duten sistemetan biltegiratzea simaurra, ekoizpen-ziklo batean metatzen dena, sei hilabetetik hamabi hilabetera bitartean iraun dezan.
- Simaur likidoa estalki gabe edo urmaeletan biltegiratzea, normalean urtebete baino gutxiagorako.
- Simaur likidoa estalki iragazkorra duen biltegietan edo urmaeletan biltegiratzea, normalean urtebete baino gutxiagorako, estalki iragazkorrez estalita (buztina, lastoa edo zarakar naturala, esaterako).
- Simaur likidoa estalki iragazgaitza duten biltegietan edo urmaeletan biltegiratzea, normalean urtebete baino gutxiagorako, estalki iragazgaitz batekin estalita (hala nola dentsitate handiko polietilenozko estalkiak edo presio negatibokoak).
- Beste instalazio batzuetan biltegiratzea simaurra (likidoa edo solidoa), beste inon sailkatu gabea.
- Simaurra egunero zabaltzea; normalean, ukuilu-instalazio batetik kentzen da, eta lur landuari edo larreei aplikatzen zaie, iraizketaren ondorengo hogeita lau orduetan.

Simaurra biltegiratzeko instalazioen gaitasuna

Nekazaritzako ustiategian sortutako simaurra isuri gabe eta istripuz hustu gabe gorde daitekeen hilabete-kopurua.

- Simaurra konfinatutako konpost-multzoetan biltegiratzea.
- Simaur likidoa hobietan biltegiratzea, animalien bizilekuaren azpian.
- Simaurra etzaleku lodiko sistemetan biltegiratzea.
- Simaur likidoa biltegiratzea, estalkia edozein dela ere.
- Beste inon sailkatu gabeko simaurra (solidoa edo likidoa) beste instalazio batzuetan biltegiratzea.