Behi, txerri eta eskortako hegaztientzako ukuilu-plazak dira, bai eta erreferentziako urtean ustiategian dauden animalia horien batez besteko kopurua ere. Plaza terminoak ukuiluak erreferentziako urtean izango duen edukierari egiten dio erreferentzia.
Halaber, erreferentziako aldian ukuiluetan aldi baterako hutsik dauden plazen kopurua adierazten da, horiek normalean beteta badaude.
Beti aire zabalean dauden animalientzako plazen kopurua ere sartzen da.
Aire zabalean baina ez modu iraunkorrean bazkatzen diren behi-azienda eta txerramentzat, erreferentzia-aldian animaliek aire zabalean zenbat hilabetez bazkatzen duten adierazten da.
Animaliek egunean ordu batzuetan bazkatzen badute, kalkulu hori egiteko, animaliak bazkatzen 6 ordu baino gehiago ematen dituen eguna hartuko da bazkatzeko eguntzat.
Ukuiluratutako behi- eta txerri-azienden kasuan (txerramak izan ezik), datu hori aire zabalean jarduteko guneak izanez gero jasotzen da. Eremu horiek badaude, baina ez badira erabiltzen, ez dira sartzen.
Behi, txerri eta oilo erruleentzako ukuilu-mota desberdinetako plaza-kopurua erregistratzen da, ukuilu-mota bakoitzean simaurra nola erabiltzen den kontuan hartuta.
Behien ukuilua
Ukuiluetako animaliak beti ukuiluan egon daitezke edo nahi dutenean bakarrik.
Beti ukuiluan dauden kasuetan, animaliak beraien tokian lotuta egoten dira eta ezin dira mugitu. Horrelako ukuiluetako lurra izan daiteke:
- Zementuzkoa: zementua aldapan egoten da eta zerrautsa edo lastoa botatzen da gainera, animalien atzean sakonera txikiko erreten bat egoten da gorozkia eta pixa jasotzeko, gainerakoa simaur solido bezala jasotzen da. Batzuetan erretenak drainatzeko ponpa bat izaten du, joandako likidoa biltzeko.
- Aurrekoa bezalakoa, baina erreten sakonagoarekin likidoak bildu eta jasotzeko.
- Aldaparik gabeko zementuzkoa. Animalien atzean saretarekin estalitako kanal bat egoten da, gorozkiak eta pixa simaur erdi-likido bezala jasotzeko.
Ukuilu libreetan, animaliak askatasun osoz mugitzen dira. Ukuiluaren barruan, bi mota daude:
- Lehenengoan animaliek eraikineko edo itxiturako (ganaduarentzat hesi edo horma batekin itxitako eremu txikia) eremu guztietara sarrera librea daukate. Gehienetan lasto-geruza handi bat botatzen da lurrera eta neguan behin edo bitan kentzen da, ongarri bezala. Animaliak egoten diren eta jaten duten tokiko lurra zementuzkoa izaten da.
- Bigarrenean ukuiluan animalia bakoitzarentzako etzaleku-ilarak daude, animaliak hor egon daitezke, baina ez daude lotuta. Etzaleku bakoitzaren lurrean lastoa, hondarra edo zerrautsa egoten da, edo plastikozko edo kautxuzko geruza bat. Gorozkiak eta pixa etzalekuen arteko pasilloetan pilatzen dira. Pasillo hauetan saretak edo kautxuz estalitako zementua egon daiteke. Pasilloak gutxienez egunean behin garbitzen dira traktore edo garbigailu automatiko batekin eta gorozkiak simaur erdi-likido bezala kentzen dira.
Aurreko guztia zehaztu ondoren, honako ukuilu-mota hauek hartuko dira kontuan:
- Ukuiluan modu finkoan haztea, simaur erdi-likidoa (lisierra) biltzeko sistemarekin. Kasu honetan, ukuilua finkoa da, eta simaurra eta pixa lurpean dagoen putzu batean jasotzen dira simaur erdi-likido bezala.
- Ukuiluan modu finkoan haztea, simaur solidoa eta minda biltzeko sistema bereizita. Ukuilu finkoa da, eta simaurra mekanikoki ateratzen da, simaur solido bezala.
- Ukuiluan modu askean edo geletan haztea, simaur solidoa eta minda biltzeko sistema bereiziarekin. Ukuilu librea da, animaliak askatasunez mugitu daitezen eta gorozkiak mekanikoki atera daitezen ukuilutik, simaur solido bezala.
- Ukuiluan modu askean edo geletan haztea, simaur erdi-likidoa edo lisierra biltzeko sistemarekin. Kasu honetan animaliek mugitzeko askatasuna dute, eta gorozkiak lurpeko putzu batean biltzen dira simaur erdi-likido bezala.
- Ukuiluan hazteko beste mota bat. Aurrekoa ez bezalako beste edozein ukuiluratze. Hemen sartzen dira kaiolak, igluak eta txahalentzako etxolak.
Esne-behien ukuilua. Erreferentziako urtean esne-behien batez besteko kopurua aztertzen da. Honako hauek bereizten dira:
- Esne-behiak ukuiluetan trabatuta, simaur likidoa edo erdi-likidoa (lisierra) kudeatzeko sistema eta guzti; plaza-kopurua.
- Esne-behiak ukuiluetan trabatuta, simaur solidoa kudeatzeko sistema eta guzti; plaza-kopurua.
- Esne-behiak ukuilu libreetan/geletan, simaur likidoa edo erdi-likidoa (lisierra) kudeatzeko sistema eta guzti; plaza-kopurua.
- Esne-behiak ukuilu libreetan/geletan, simaur solidoa kudeatzeko sistema eta guzti; plaza-kopurua.
- Beste ukuiluratze-mota batzuetako esne-behiak, beste inon sailkatu gabeak, simaur likidoa edo erdi-likidoa kudeatzen dutenak; plaza-kopurua.
- Beste ukuiluratze-mota batzuetako esne-behiak, beste inon sailkatu gabeak, simaur solidoa kudeatzen dutenak; plaza-kopurua.
- Esne-behiak beti aire zabalean; plaza-kopurua.
- Esne-behien zati bat aire zabalean; hilabete-kopurua.
- Esne-behiak, ariketa-espazioetarako sarbidearekin (Bai/Ez).
Beste behi batzuen ukuilua. Erreferentziako urtean beste behi batzuen batez besteko kopurua aztertzen da. Honako hauek bereizten dira:
- Ukuiluetan dauden beste behi batzuk, simaur likidoa edo erdi-likidoa (lisierra) kudeatzen dutenak; plaza-kopurua.
- Ukuiluetan dauden beste behi batzuk, simaur solidoa kudeatzen dutenak; plaza-kopurua.
- Ukuilu libreetako/geletako beste behi batzuk, simaur likidoa edo erdi-likidoa (lisierra) kudeatzen dutenak; plaza-kopurua.
- Ukuilu libreetako/geletako beste behi batzuk, simaur solidoa kudeatzen dutenak; plaza-kopurua.
- Beste inon sailkatu gabeko ukuiluratze-motetako beste behi batzuk, simaur likidoa edo erdi-likidoa (lisierra) kudeatzen dutenak; plaza-kopurua.
- Beste ukuilu-mota batzuetako beste behi batzuk, beste inon sailkatu gabeak, simaur solidoa kudeatzen dutenak; plaza-kopurua.
- Beste behi batzuk beti aire zabalean; plaza-kopurua.
- Beste behi batzuk, zati batean aire zabalean; hilabeteak.
- Ariketa-espazioetarako sarbidea duten beste behi batzuk (Bai/Ez).
Txerrien ukuilua
Ukuiluetako lurra material iragazgaitz eta gogorrarekin egindakoa izan daiteke, adibidez, zementuarekin; era berean, metalezko, zementuzko edo plastikozko saretekin estalitako lurra izan daiteke, ganaduaren gorozkiak eta pixa jasotzeko kanal edo zulo baten gainean dagoena. Lurra erabat edo zati batean egon daiteke saretekin estalita.
Txerrien aziendako ukuilu-mota hauek daude:
- Lur guztian burdin-hesia jarrita duten ukuiluak.
- Lur zati batean burdin-hesia jarrita duten ukuiluak.
- Lurzoru solidoko ukuiluak (etzaleku lodia izan ezik).
- Estalpeko ukuiluak, etzaleku lodiak dituztenak.
- Beste bizileku-mota batzuk.
- Aire zabalean.
Ugalketarako txerrien ukuilua. Erreferentziako urtean ugalketarako txerrien batez besteko kopurua aztertzen da. Honako hauek bereizten dira:
- Erabat saretutako lurzoruetako bizitokietako ugalketarako txerriak; plaza-kopurua.
- Zati batean saretutako lurzoruetako bizitokietako ugalketarako txerriak; plaza-kopurua.
- Lurzoru solidoko bizilekuetako (etzaleku lodia izan ezik) ugalketarako txerriak; plaza-kopurua.
- Osorik etzaleku lodiz estalitako azalerako ugalketarako txerriak; plaza-kopurua.
- Beste bizileku-mota batzuetako ugalketarako txerriak; plaza-kopurua.
- Aire zabaleko (edo landa-sistemetako) ugalketarako txerriak; plaza-kopurua.
- Aire zabaleko (edo landa-sistemetako) ugalketarako txerriak; hilabete-kopurua.
Beste txerri batzuen ukuilua. Erreferentziako urtean beste txerri batzuen batez besteko kopurua aztertzen da. Honako hauek bereizten dira:
- Erabat saretutako lurzoruak dituzten bizilekuetako beste txerri batzuk; plaza-kopurua.
- Partzialki saretutako lurzoruetako bizilekuetako beste txerri batzuk; plaza-kopurua.
- Lurzoru solidoko bizilekuetako beste txerri batzuk, etzaleku sakona izan ezik; plaza-kopurua.
- Etzaleku lodia duten bizilekuetako beste txerri batzuk; plaza-kopurua.
- Beste bizileku-mota batzuetako txerri-aziendak; plaza-kopurua.
- Aire zabaleko edo landa-sistemetako beste txerri batzuk; plaza-kopurua.
- Ariketa-espazioetarako sarbidea duten beste txerri batzuk (landa-sistemak izan ezik) (Bai/Ez).
Oilo erruleen ukuilua
Instalazio-mota hauek daude:
- Etzaleku lodiko bizitokiak:
Lastozko etzalekuetan erruten duten oiloak (etzaleku lodikoen parekoak) animalien nabeak dira, non zorua lastoz, zohikatzez, zerrautsez edo simaurra biltzen duen antzeko beste material batez estalita dagoen. Simaurra zenbait hilabetez bananduta egon daitezkeen tarteetan bakarrik ezabatzen da. Nabea itxita dago, eta termikoki isolatuta egon daiteke, eta aireztapen behartua edo aireztapen naturala izan dezake. Zoruaren heren bat gutxienez etzalekuarekin estali behar da (adibidez, lasto moztua, zurezko txirbilak), eta bi heren listoiz estalitako zulo gisa jarri behar dira, 13 eta 15 hilabete bitarteko arrautzak erruten diren aldian gorotzak (hegaztiek hustutako hondakinak) jasotzeko. Habiak, janlekuak eta ur-hornidura listoiaren gainean jartzen dira, etzalekua lehor mantentzeko.
- Ukuilua txoritegian (etzalekurik gabe):
Txoritegiei maila anitzeko sistemak edo txoritokiak ere esaten zaie. Beheko solairua gehi plataforma zulatuen maila bat edo gehiago dira; horietatik, simaurra ezin da erori azpian dauden hegaztiengana. Sistemako punturen batean gutxienez bi maila egongo dira hegaztientzat eskuragarri.
Txoritegia isolamendu termikoa, aireztapen behartua eta argi naturala edo artifiziala dituen eraikuntza da. Eremu librearekin eta kanpoko hazka-eremuarekin konbina daitezke. Hegaztiak talde handitan egoten dira, eta etxearen eremu osoan zehar maila askotan mugitzeko libre dira. Espazioa hainbat eremutan banatzen da: elikadura eta edaria, loa eta atsedena, hazka eta arrautzak. Animaliek hainbat maila erabil ditzaketenez, hegazti-dentsitate handiagoak onartzen dira etzaleku sakoneko bizilekuekin alderatuta. Gorotzak simaur-zinten bidez kentzen dira edo simaur-putzu batean biltzen dira.
- Oilo-zirinen zintak dituzten kaiolak:
Kaioletako bateriak ukuilu-sistemak dira, non oilo erruleak kaioletan egoten diren, bakoitzean bat edo gehiago, aireztapen behartuarekin eta argiztapen-sistema batekin edo halakorik gabe itxitako eraikinen barruan. Hegaztiak kaiola mailakatuetan egoten dira. Kaiola horiek, oro har, altzairuzko alanbrez eginak eta ilara luzeetan jarriak dira. Gorotzak kaiolen behealdetik erortzen dira, eta putzu edo kanal sakon baten azpian bildu eta biltegiratzen dira, edo zinta-sistema edo hazkagailu baten bidez ezabatzen dira. Bateria-sistemetako oilo erruleen gorotzak ez dira beste material batzuekin nahasten, hala nola etzalekuarekin, eta lehortu edo ura gehitu dezakete simaurra errazago maneiatzeko.
Simaur zintadun kaiolen bateriak kaiolak dira, eta bertan simaurra mekanikoki ezabatzen da kaiolen azpiko zinta garraiatzaile baten bidez eraikinaren kanpoalderantz, eskortako simaur solido/simaur pila bat osatzeko. Zinta garraiatzaileak (adibidez, polipropileno "itsasgaitzezkoak"), kaiolen azpian daude, eta horietan gorotzak bildu eta nabetik kanpora leku itxi batera eramaten dira. Sistema hobetuetan, zinten simaurra lehortzeko aukera dago aire behartuaren bidez, hodi zulatuen bitartez edo kaiolen gainean lehortzeko tunelen bitartez.
- Oilo-zirinen zintarik gabeko kaiolak. Bi mota bereizten dira:
1- putzu sakonekin: kaiolen bateriak, non simaurra kaiolen azpiko putzu sakon batean erortzen baita eta bertan simaur erdi-likidoa geratzen baita. Hegaztiak maila bat edo gehiagoko kaioletan egoten dira. Zirina zulo sakon batera erortzen da edo kaiolen azpian dagoen kanal batera. Bere kabuz edo hazkagailu baten laguntzarekin erortzen da, urasketatik eroritako urarekin batera. Simaur-geruza urtean behin edo gutxiagotan ezabatzen da traktore batean hazkagailu baten edo aurreko kargagailu baten bidez. Sistema batzuetan, etxeko aireztapen-sistema aire beroa erabiltzeko moduan diseinatuta dago, simaur hezea putzu sakonean edo ubidean lehortzeko.
2- zangoen gaineko kaioletan: baterian kokatutako kaiolak, non simaurra kaiolen azpiko zoruan erortzen den; bertan geratzen da simaur solidoa/baserriko simaurra, eta mekanikoki ateratzen da erregulartasunez. Hau etzaleku lodia duen bizileku baten antzekoa da, baina kaiolaren eta simaurra uzten den guneen artean espazio aldakor bat dago eta nabearen hormetan irekidura handiak daude, haizea pasatzen uzten dutenak eta lehortzen laguntzen dutenak. Kaiola eta kaka egiteko eremuak bereizita daude, gorotzak edozein unetan ezabatu ahal izateko, hegaztiei enbarazurik egin gabe.
- Aire librean (baserrikoak)
Aire zabaleko ukuiluratze-eremua belarrez estal daiteke. Hegaztiak nabeetatik sar daitezke eremu horretara, horman zuloak eginez eta estalitako galeriatik, halakorik badago. Eremua erabiliko dute nahikoa babes duela uste badute. Aterpea zuhaitzena edo zuhaixkena izan daiteke, baina babesleku artifiziala ere izan daiteke (sare goratuak, karpak, oilo mugikorren etxeak). Gainera, hesi bat estalki gisa erabil daiteke bertatik ibiltzeko. Harea-bainu bat ematea eskortako hegaztiak instalazio horietara erakartzeko beste modu bat da. Bizilekutik gertu dauden eremuak drainatze libreko materialez estal daitezke, bizilekuaren barruan zein kanpoan higiene ona mantentzeko.
Zentsua egiteko, aire zabaleko eremuetarako sarbidea duten txoritegiak aire zabaleko eremu gisa sailka daitezke.
Oilo erruleen ukuilua. Erreferentziako urtean erruten duten oiloen batez besteko kopurua aztertzen da. Honako hauek bereizten dira:
- Oilo erruleak etzaleku lodia duten bizilekuetan, plaza-kopurua.
- Oilo erruleak txoritegietan (etzalekurik gabe), plaza-kopurua.
- Oilo erruleak kaioletan, oilo-zirinen zintekin, plaza-kopurua.
- Oilo erruleak hobi sakonak dituzten kaioletan, plaza-kopurua.
- Oilo erruleak altueran dauden kaioletan, plaza-kopurua.
- Oilo erruleak beste bizileku-mota batzuetan, plaza-kopurua.
- Oilo erruleak aire zabalean edo landa-sistemetan, plaza-kopurua.